شخصیت اسکیزوئید یکی از انواع اختلالات شخصیت است که اصلی‌ترین نشانه آن عدم تمایل به برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران است به طوری که این افراد از نظر دیگران سرد و یا منزوی به نظر می‌رسند. این اختلال معمولا از دوره نوجوانی بروز پیدا می‌کند اما ممکن است عدم تمایل به برقراری ارتباط، از کودکی نیز قابل تشخیص باشد. افراد مبتلا به اسکیزوئید معمولاً به‌تنهایی خود علاقه دارند و تمایلی به شکستن این شرایط ندارند، به همین خاطر کمتر به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و دلیل مراجعه آن‌ها نیز در بسیاری از مواقع مشکلات ناشی از اسکیزوئید همچون افسردگی است. اطرافیان این افراد معمولاً بیش از خود آن‌ها دچار بحران‌های روحی شده و ممکن است نیاز بیشتری به دریافت مراقبت‌های روانی داشته باشند. در ادامه مقاله به بررسی کامل اختلال شخصیت اسکیزوئید می‌پردازیم. 

اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟

به‌طورکلی اختلالات شخصیت به این معنا هستند که فرد ویژگی‌ها و گرایشات شخصیتی خاصی را از خود نشان می‌دهد که نسبت به میانگین جامعه و آنچه به‌عنوان شخصیت سالم در نظر گرفته می‌شود، متفاوت خواهد بود. شخصیت اسکیزوئید نیز یکی از انواع این اختلالات است که باعث می‌شود فرد ازنظر دیگران به‌عنوان شخصیتی منزوی و بی‌احساس تلقی شود. این افراد معمولاً از برقراری روابط صمیمانه با دیگران اجتناب می‌کنند و تا جای ممکن مشاغل و فعالیت‌های انفرادی را انتخاب خواهند کرد. میزان هیجانات در آن‌ها بسیار سطحی‌تر از سایر افراد است و یا شاید نمی‌توانند احساسات خود را به‌خوبی به دیگران نشان دهند. بااین‌حال مشاهدات بالینی نشان می‌دهد که دور بودن از خانواده و یا از دست دادن آن‌ها نمی‌تواند شخصیت اسکیزوئید را چندان تحت تأثیر قرار دهد.

با توجه به آنچه گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که برقراری روابط عاشقانه و تصمیم برای ازدواج یا حتی میل به برقراری روابط جنسی در این افراد بسیار ضعیف است و آن‌ها معمولاً به‌تنهایی زندگی می‌کنند. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که آن‌ها در محیط شغلی و برای صحبت کردن با سایر همکاران و یا ارباب‌رجوع دچار مشکل نیستند بلکه صرفاً در برقراری ارتباط‌های دوستانه و نزدیک دچار ضعف می‌شوند. درست مانند سایر اختلالات شخصیت مبتلایان به این اختلال نیز خود را دارای مشکل خاصی نمی‌دانند و احتمال مراجعه آن‌ها به مراکز درمانی بسیار ضعیف است. این افراد بیشتر نزدیکان خود را درگیر مشکلات روحی می‌کنند. افرادی مانند والدین، خواهران و برادران و یا درصورتی‌که فرد ازدواج کرده باشد همسر و فرزندان ازجمله افرادی هستند که از بی‌توجهی شخصیت اسکیزوئید آسیب دیده و احتمالاً به امید یافتن راه چاره‌ای به مراکز مشاوره مراجعه می‌کنند.

نشانه‌های شخصیت اسکیزوئید

همان‌طور که گفته شد اصلی‌ترین نشانه ابتلا به شخصیت اسکیزوئید، تمایل بیش‌ازحد فرد به انزوا و تنهایی است. بااین‌حال برای دریافت تشخیص شخصیت اسکیزوئید، فرد باید علاوه بر میل به تنهایی چند نشانه از نشانه‌هایی را داشته باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم. به خاطر داشته باشید که دریافت تشخیص شخصیت اسکیزوئید صرفاً باید زیر نظر متخصصین روانشناسی بالینی و با استفاده از جلسات بررسی بالینی و انجام تست‌های ارزیابی صورت بگیرد. درنتیجه به‌صرف اینکه فردی برخی از این نشانه‌ها را از خود بروز می‌دهد به دیگران برچسب نزنید.

_انتخاب همیشگی فعالیت‌های انفرادی

_بی‌علاقگی به روابط جنسی

_بی‌علاقگی به فعالیت‌های مختلف یا علاقه به برخی فعالیت‌های محدود

_نداشتن دوستان صمیمی و افراد نزدیک قابل‌اعتماد به‌جز اعضای خانواده

_بی‌تفاوتی نسبت به تعریف یا انتقادهای دیگران

_سردی هیجانی

دلایل اختلال شخصیت اسکیزوئید

تاکنون دلیل اصلی ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید مشخص نشده است بااین‌حال متخصصین معتقدند که مجموعه‌ای از دلایل ژنتیکی و تربیتی برای بروز این اختلال در کنار هم قرار می‌گیرند. وجود شخصیت اسکیزوئید در نزدیکان فردی که به این بیماری مبتلاست، نشان‌دهنده این است که نمی‌توان نقش عوامل ژنتیکی و زیستی را در این اختلال نادیده گرفت. اما در کنار این آمادگی زیستی، باید مسائلی مثل شیوه‌های تربیتی نامناسب و بی‌توجهی به کودک یا تجربیات تلخ طرد شدن از جانب دیگران نیز وجود داشته باشند. به‌هرحال مسلم این است که با توجه به شرایط زندگی و تجربیات هر فرد، امکان دارد که آرایش این عوامل در کنار هم و میزان تأثیرگذاری هریک از آن‌ها دچار تغییر شود اما برای بروز ویژگی‌های این اختلال تمامی عوامل زیستی-روانی-اجتماعی در کنار هم حضور خواهند داشت.

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید

تمامی اختلالات شخصیت در یک ویژگی مشترک هستند و آن این است که آن‌ها خود را بسیار معمول دانسته و نسبت به رفتارهای خارج از عرف خود آگاهی ندارند. به همین خاطر مبتلایان به شخصیت اسکیزوئید غالباً برای درمان این اختلال مراجعه نمی‌کنند و آنچه آن‌ها را به مراکز مشاوره می‌رساند، مشکلات ثانویه‌ای می‌باشد که به دلیل این اختلال برای آن‌ها پیش آمده است (برای مثال مشکل در روابط زناشویی) و یا به درخواست اطرافیان برای درمان اقدام کرده باشند. به میزانی که فرد با میل خود و آگاهی نسبی راجع به شخصیت اسکیزوئید برای درمان اقدام کرده باشد، می‌توان به نتیجه بخشی درمان امیدوارتر بود. به‌هرحال ازجمله اقدامات درمانی که در صورت مواجهه با شخصیت اسکیزوئید استفاده می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. روان‌درمانی

برقراری ارتباط درمانی و تلاش برای حل مشکلات عمیق و ریشه‌ای بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید موضوعی است که حداقل در طی جلسات اولیه درمان غیرممکن خواهد بود. معمولاً پیشنهاد می‌شود که درمان از مسائل ساده و جانبی زندگی فرد شروع شده و در کنار بررسی افکار غیرمنطقی فرد در ارتباط با برقراری ارتباط با دیگران، تکالیف ساده‌ای نیز برای فعالیت‌های اجتماعی وی در نظر گرفته شود. این بیماران احتمالاً در مقابل انجام تکالیف اجتماعی مقاومت کرده و حتی ممکن است به جلسات درمانی خود خاتمه دهند. به همین خاطر بسیار اهمیت دارد که درمان با تمرکز بر روی مشکلی که فرد را به مرکز مشاوره کشانده شروع شود و سپس با جلب اعتماد وی، قدم‌های بعدی برای بررسی افکار غیرمنطقی و آموزش رفتارهای اجتماعی به او صورت بگیرد.

به عبارتی می‌توان گفت جلسات روان‌درمانی برای افراد دچار این اختلال بیش از هر چیز جنبه حمایتی داشته و صرفاً به فرد کمک می‌کند تا شرایط را نسبت به آنچه که هست مقداری بهبود ببخشد.

2. دارودرمانی

هیچ داروی خاصی برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید وجود ندارد و از داروها صرفاً در شرایطی استفاده می‌شود که فرد به دلیل پیامدهای اختلال شخصیت اسکیزوئید، دچار مشکلاتی همچون افسردگی یا اضطراب شده باشد.

3. خانواده‌درمانی

همان‌طور که گفته شد یکی از اصلی‌ترین اهداف در درمان بیماران شخصیت اسکیزوئید کمک به سلامت روان اطرافیان این افراد است که باعث خواهد شد آن‌ها بتوانند با بیماری یکی از اعضای خانواده کنار آمده و درعین‌حال نکاتی را برای برقراری ارتباط با وی در نظر بگیرند. مشاورین در جلسات خانواده‌درمانی به اعضای خانواده کمک خواهند کرد تا پذیرش نسبت به خصوصیات اخلاقی شخصیت اسکیزوئید را در خود ایجاد کنند و همچنین اصولی را برای نحوه برقراری ارتباط با وی آموزش ببینند که باعث کاهش تنش میان آن‌ها خواهد شد. علاوه بر این، مشکلات روحی مانند افسردگی، ناامیدی و اضطراب اعضای خانواده که به‌نوعی به دلیل رفتار شخصیت اسکیزوئید ایجاد می‌شود نیز موردبررسی و درمان قرار خواهد گرفت.

سخن آخر

اگرچه درمان شخصیت اسکیزوئید بدون میل و همکاری خود فرد تقریباً ناممکن است و البته اختلالات شخصیت قابل‌درمان و بهبودی کامل نیز نیستند اما بااین‌حال کمک گرفتن از راهکارهای روانشناسی باعث بهبود شرایط زندگی خواهد شد. درنتیجه اگر در اطراف شما فردی دچار نشانه‌های این بیماری است، توصیه  می‌شود که برای حفظ سلامت روان خود و سایرین و همچنین آموختن راهکارهایی برای ارتباط با این افراد از یک مشاور کمک بگیرید.

برای دریافت مشاوره در زمینه شخصیت ها می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.

سؤالات متداول